بررسی تروماتولوژی مجروحان جنگ در هشت سال دفاع مقدس

نویسندگان : دکتر سید مسعود خاتمی – دکتر مسعود ثقفی نیا – دکتر ناهید نفیسی – دکتر حسنعلی محبی - دکتر علی اصغر نویدی
نشانی: دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا… (عج) - پژوهشکده طب رزمی
در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آسیب و تلفات زیادی به رزمندگان اسلام بخاطر اصابت تیر و ترکش و یا موج انفجار و دلایل دیگر وارد شده است . انواع تروما شامل ترومای بلانت و ترومای نافذ می باشد. مکانیزم ایجاد ضایعات در تروماهای نافذ بر اساس نوع پرتابه، سرعت پرتابه، میزان انرژی آزاد شده، نحوه برخورد پرتابه (مستقیم و یا غیرمستقیم) عوامل همراه و ماهیت عضو هدف ( توپر یا تو خالی) متفاوت است. ترومای بلانت در مناطق عملیاتی بیشتر ناشی از موج انفجار و حوادث وسایل نقلیه است. شکم یکی از بخش های مهم است که محتویات متعدد و مهمی دارد که همگی در معرض ترومای نافذ و بلانت قرار دارند و تعدادی از آسیب های احشاء شکم می توانند در همان دقایق اولیه خطرناک و کشنده باشند، لذا تشخیص و درمان صحیح وسریع می تواند باعث نجات جان مصدوم شود.
اهداف و روش : این مطالعه به بررسی پرونده های اعمال جراحی انجام شده در آسیب های شکمی در طی جنگ تحمیلی می پردازد و جهت کسب اطلاعات از پرونده های موجود در 7 بیمارستان تهران، 3 کمیسیون پزشکی و پرونده های موجود در بنیاد جانبازان در 7 استان کشور بخصوص استان خوزستان و بررسی پرونده ها در بهداری جنوب و بیمارستانهای شهید بقایی و گلستان اهواز استفاده شده است. در نهایت 1176 پرونده با برنامه Fox pro مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
نتایج و بحث : در پرونده ها 23 ضایعه مختلف شکمی ذکر شده و در مجموع تعداد 3574 ضایعه در پرونده ها موجود بود که 8/28% در بیمارستانهای خط اول (بیمارستان صحرایی)، 5/44% در بیمارستانهای خط دوم (بیمارستان شهری مناطق جنگی) و 7/26% در بیمارستان خط سوم (بیمارستان ارجاعی در سطح کشور مانند تهران) به ثبت رسیده و تحت 1440 عمل جراحی قرار گرفته اند.
این ضایعات از نظر فراوانی به ترتیب شیوع عبارتند از :
روده باریک 412 ضایعه (5/11% کل) – کولون 260 ضایعه (2/7%) – طحال 139 مورد (8/3%) – دیافراگم 119 مورد (3/3%) – معده 118 ضایعه (3/3%) – کبد 110 مورد (3%). بقیه ضایعات با فراوانی کمتر در پرونده ها ذکر شده است.
از این تعداد 143 بیمار دچار عارضه بعد از عمل جراحی شده اند که 39% مربوط به بیمارستانهای خط اول 35% مربوط به بیمارستانهای خط دوم و 5% مربوط به بیمارستانهای خط سوم می باشد.
نسبت پیدایش عارضه به تعداد عملیات جراحی 8/16% در خط مقدم، 8/8% در خط دوم و 2/5% در خط سوم بوده است . تعداد شهدا در بیمارستان خط مقدم 6/2% و در خط دوم 98/0% بوده است.

بنابراین مشکلات عمده تروما در مناطق عملیاتی ناشی از ترومای نافذ بوده است و بخصوص آسیبهای مختلفی در احشاء شکم ایجاد می کند که لازم است اقدامات پیشگیری کننده و سپس امداد و انتقال صحیح و سریع در مراحل اولیه انجام پذیرد تا بیماران در یک مرکز مجهز تحت درمان اصلی و قطعی جراحی قرار بگیرند و اطلاعات دقیق نیز لازم است بخوبی ثبت و منتقل شود تا مراکز درمانی بعدی در جریان دقیق اقدامات انجام شده قرار بگیرند. 

http://www.congress.basijmed.com/books/1st/abstract/index.html